อยู่ดีไม่ว่าดี ไปปั่น ไปวิ่ง แทนที่จะได้สุขภาพกลับตายซะงั้น ?

เวลามีข่าวพวกนักวิ่ง นักปั่นจักรยาน ที่ไปร่วมกิจกรรมวิ่งหรือปั่นมาแล้วเสียชีวิต นอกจาก RIP แล้วเวลาเราไปอ่านเมนท์ตามข่าว โดยเฉพาะในกลุ่มที่ไม่ได้เกี่ยวหรือใกล้ชิดกับผู้เสียชีวิต มันจะมีคำพูดประมาณนี้ออกมาแทบทุกครั้ง (และพวกนี้เวลาผมไปส่องต่อว่าไลฟ์สไตล์เป็นยังไง ก็มักจะสนในเรื่องอื่น ที่ไม่ใช่การออกกำลังกายหรือเล่นกีฬา ก็ไม่รู้ว่าลึกๆแล้ว มันมีปมอะไรในใจ ถึงเกลียดการกีฬาอะไรขนาดนั้น)

จริงๆมันก็ไม่ได้เป็นสาระอะไรนักอ่ะนะครับ แต่ความคิดแบบนี้ เมื่อมีออกมาเรื่อยๆบ่อยๆ ก็ส่งผลต่อทัศนคติ และมุมมองต่อการเล่นกีฬาในวงกว้างๆได้เหมือนกัน

วันก่อนเจองานวิจัยชิ้นนี้ ศึกษาในเนเธอแลนด์ เห็นว่ามีข้อมูลที่น่าสนใจดีจึงขอนำมาแชร์กันนะครับ โดยเขาศึกษาข้อมูลผู้เข้าร่วมกิจกรรมกีฬา ทั้งวิ่ง ปั่นจักรยาน และเดิน ที่เป็นลักษณะ Mass-participation sporting events คือมีผู้เข้าร่วมจำนวนมาก ถ้าให้เห็นภาพก็เหมือนแบบ บางแสนมาราธอน หรือกิจกรรมการเดิน การปั่นจักรยานที่มีผู้ร่วมจำนวนมากๆ ^[1]

ซึ่งหลังกิจกรรมเหล่านี้บางครั้งก็มีพวกคนที่มีอาการทางหัวใจเฉียบพลัน แล้วเสียชีวิตขณะร่วมหรือหลังจบกิจกรรม ซึ่งพอมีข่าวขึ้นมาทีนึงมันฮือฮาอยู่นะ เพราะในทางสื่อสารมวลชน มันมีประเด็นให้เล่นมากกว่าการตายทั่วๆไปแบบคนอยู่บ้านแล้วหัวใจวายตายไปเฉยๆ

แล้วข้อมูลเขาว่ายังไง ?

เขาจึงนำข้อมูลของผู้เข้าร่วมกิจกรรม และข้อมูลการเสียชีวิต มาวิเคราะห์ร่วมกัน โดยดูว่าเมื่อมีการเสียชีวิตแล้ว ก่อนหน้านั้นเขาไปร่วมกิจกรรมลักษณะดังกล่าวมาหรือไม่ภายใน 7 วัน เป็นกลุ่มเสียชีวิตใน 7 วัน และกลุ่มเสียชีวิตอ้างอิง คือคนที่ไปร่วมกิจกรรม แต่เสียชีวิตใน 14-21 วันหลังจากนั้น อันนี้ดูเรื่องการความเสี่ยงการเสียชีวิตเฉียบพลันก่อนนะ

อีกส่วนนึงก็นำข้อมูลผู้เข้าร่วมกิจกรรมกีฬา กับกลุ่มประชากรทั่วไปที่ไม่ได้ออกกำลังกาย (จำนวน 211,592 คน อายุเฉลี่ย 41 ปี ชาย 67%) ในการติดตามผล 3.3 ปี มาวิเคราะห์เปรียบเทียบกันเพื่อหาข้อมูลทางสถิติ ว่าการอัตราการเสียชีวิตเหมือนหรือต่างกันยังไงบ้าง เป็นการประเมินความเสี่ยงการเสียชีวิตระยะปานกลาง

ซึ่งจากข้อมูลของผู้ร่วมกิจกรรม 546,876 คน (อายุเฉลี่ย 41 ปี ชาย 56% เป็นนักวิ่ง 72%) เขาพบว่าการเสียชีวิตฉับพลันหลังกิจกรรมเนี่ย มี 23 คน ซึ่งมากกว่าคนที่เสียชีวิตหลังจากนั้น (อ้างอิง) ที่มี 12 คน ก็คือเสียชีวิตฉับพลันมีมากกว่า แต่ไม่มากและไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ในภาพรวมถามว่าน่ากลัวมั้ย มันน้อยมากเมื่อเทียบต่อสัดส่วน 100,000 คนเนี่ย มีคนเสียชีวิต 4.2 คนเท่านั้น

และเมื่อเทียบกับกลุ่มประชากรทั่วไปที่ไม่ได้ออกกำลังกาย พบว่ากลุ่มผู้ร่วมกิจกรรมกีฬา มีความเสี่ยงเสียชีวิตจากเหตุต่างๆ น้อยกว่าถึง 30% ว่าง่ายๆคน ถ้าเทียบกับคนไม่ออกกำลังกาย พวกที่ไปวิ่ง ไปปั่น ไปเดิน ไปร่วมกิจกรรมอะไรพวกนี้ตายน้อยกว่าเยอะมากครับ ซึ่งก็ไม่แปลก เพราะคนไปร่วมกิจกรรมเหล่านี้ ไม่ใช่อยู่ๆ จะลุกขึ้นมาปั่น หยิบรองเท้าไปวิ่ง ไปเดิน ในวันงานได้เลย มันต้องมีการฝึกซ้อมก่อนหน้าเป็นเดือนๆ บางคนเป็นปีๆ ทำเป็นกิจกรรมต่อเนื่อง จนเป็นไลฟ์สไตล์เลย การจะมีสุขภาพดีกว่า แข็งแรงกว่าก็ไม่ได้เป็นเรื่องที่เกินความคาดหมายแต่ประการใด

ทั้งนี้การวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวเป็นการวิเคราะห์ทางสถิติ เพื่อดูความเสี่ยง มันไม่ได้บอกการเป็นเหตุและผลกันชัดเจนนะครับ ในความเสี่ยงของกลุ่มประชากรที่น้อยเสียเหลือเกินเช่น เสียชิวิตกันเพียง 1% มันเป็น 1% จากประชากรทั้งหมด แต่ถ้า 1% นั้นเป็นเรา เป็นคนใกล้ชิด มันก็คือแทบจะ 100% ของเราอ่ะนะ ดังนั้นการออกกำลังกาย เล่นกีฬา มีอะไรต้องระวัง ก็อย่าลืมที่จะใส่ใจ การออกกำลังกายหนัก หักโหมเกินไป ที่ส่งผลเสียมันก็มี พวกนี้คือเรื่องที่เราเองก็ต้องตระหนักและระวังกันไว้ด้วย

สรุป

ในข้อมูลที่เขาศึกษา คนที่ไปร่วมกิจกรรม Mass Sporting Events เนี่ยการเสียชีวิตฉับพลันขณะหรือหลังกิจกรรมภายใน 7 วันมีสูงกว่าที่เสียชีวิตหลังจากนั้นจริงแต่สูงกว่าไม่มาก และไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ และเมื่อพิจารณาจากผู้ร่วมกิจกรรมทั้งหมดแล้ว ก็เกิดขึ้นน้อยมาก 0.0042% และเมื่อเทียบกับคนที่ไม่ออกกำลังกายเลย ความเสี่ยงในการเสียชีวิตจากสาเหตุต่างๆ ของคนที่ไปร่วมกิจกรรมกีฬาดังกล่าว ต่ำกว่าถึง 30%

ดังนั้นประโยชน์ด้านสุขภาพจากการเข้าร่วมกิจกรรมกีฬามีมากกว่าความเสี่ยงการเสียชีวิตที่อาจเกิดขึ้นจากการออกกำลังกาย

อ้างอิง

1. Bakker EA, Aengevaeren VL, Lee D, et al. All-cause mortality risks among participants in mass-participation sporting events. British Journal of Sports Medicine Published Online First: 05 February 2024. doi: 10.1136/bjsports-2023-107190