วันนี้ขอเอาเรื่องของการป้องกันพฤติกรรมการกินผิดปกติ (Eating Disorders, ED) ในกลุ่มนักกีฬาเยาวชน (Adolescent Athletes) มาแชร์กันนะครับ เห็นว่างานนี้น่าสนใจดี เป็นการศึกษานำร่อง (Pilot study) หลังจากนี้ก็คงมีการศึกษากันต่อไปอีก [1]
ที่มาที่ไปเนี่ยเขากล่าวถึงการศึกษาในช่วงกว่า 30 ปีที่ผ่านมา การศึกษาในนักกีฬาระดับ Elite อายุ 16 ปีขึ้นไป พบว่ามีพฤติกรรมการกินผิดปกติมากกว่าที่พบในคนทั่วไป 2-3 เท่าเลย ส่วนในกลุ่มนักกีฬาเยาวชนอายุต่ำกว่า 16 ปีเนี่ย มีการศึกษาจำนวนจำกัด แต่ก็พบว่ามีจำนวนไม่น้อยที่กังวลเกี่ยวกับน้ำหนักตัวและรูปร่างค่อนข้างมาก
อะไรคือสาเหตุ ?
การที่เด็กต้องเริ่มฝึกและแข่งขันกีฬาเพื่อความเป็นเลิศตั้งแต่อายุยังน้อย ก็มีส่วนกระตุ้นให้เกิดอาการ ED เมื่อพวกเขาโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ ปัจจัยที่ส่งผลต่อการที่เด็กๆเหล่านี้ ไม่รู้สึกพอใจกับร่างกายของตัวเอง อาจเกิดจากแรงกดดันภายนอก จากการที่เห็นนักกีฬารุ่นพี่ (เช่นอาจกดดันว่าต้องมีรูปร่างให้ได้แบบนั้น) หรือความกังวลที่ต้องสวมใส่เครื่องแต่งกายที่เผยให้เห็นเรือนร่าง หรืออาจจะเป็นความกังวลที่เกิดจากเรื่องนอกเหนือจากการแข่งขัน เช่นการใช้ Social Media
ซึ่งเด็กในวัยนี้ปกติก็มักจะมีการนำตัวเองเปรียบเทียบกับผู้อื่น และเริ่มซึมซับความงามตามอุดมคติของสังคมเป็นพื้นฐานอยู่แล้ว พอต้องเจอกับรูปร่างในอุดมคติที่หลากหลายทั้งรูปร่างที่จะทำให้ได้ Performance ในการกีฬา ทั้งรูปร่างที่คนรอบข้างในวัยเดียวกันมองว่าดูดี อะไรพวกเหล่านี้ก็กลายเป็นเรื่องที่ท้าทายมากขึ้น เช่น เด็กผู้หญิงที่ดูมีความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ก็อาจจะรู้สึกว่าตัวเองแตกต่างจากเด็กผู้หญิงในวัยเดียวกัน ที่มีรูปร่างแตกต่างกัน
บางท่านอาจจะรู้สึกว่า เฮ้ย ไม่หรอก ชั้นไม่เห็นเป็น ชั้นสตรอง แต่แกรรร แกไม่ใช่คนเดียวในโลก มึงไม่แคร์ไม่ใช่คนอื่นไม่แคร์ด้วยแกร ที่พิมพ์มาข้างต้นก็มีการศึกษากันมาด้วยวิธีต่างๆ มันมีคนที่เขามีปัญหาแบบนั้นจริงๆแกร แกรสตรอง แกปิดไปเลยไม่ต้องอ่านต่อ แล้วถ้าอยากรู้ว่าเขาศึกษากันยังไง ตามไปอ่านในอ้างอิงแต่ละงานในต้นฉบับเด้อสู้
ยิ่งในยุค Social Media นี่วัยรุ่นใช้งานกันเยอะ แม้ว่าอาจจะไม่ใช่ Platform ที่ผู้ใหญ่นิยมกัน แต่ยังไงพวกเขาก็มี Platform ที่คนในวัยเขานิยมกันอยู่ดี แล้วไหนจะเรื่องภาพลักษณ์เรื่องมาตรฐานความสวยความหล่อ ที่เกิดขึ้นจากสื่อต่างๆ "มาตรฐานความงาม" เหล่านั้นก็เป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อนักกีฬาเยาวชนเช่นกัน (จริงๆตัดคำว่านักกีฬาไปยังได้ ส่งผลต่อเยาวชนกลุ่มอื่นๆด้วย) หรือแม้แต่การพยายามที่จะลดน้ำหนักด้วยวิธีต่างๆ เช่น การทำ IF ส่งผลต่อการมีพฤติกรรมการกินผิดปกติ ก็มีความเป็นไปได้ที่จะมีส่วนเกี่ยวข้องที่จะทำให้เกิด Eating disorder [2]
แล้วจะป้องกันยังไง ?
สิ่งที่อาจจะช่วยได้ก็คือการให้ความรู้เรื่องการรู้ทันสื่อ และการยอมรับรูปร่างของตัวเอง ซึ่งมันมีโครงการ Body Project ซึ่งเป็นงานของ Stice , Shaw และคณะในปี 2018 [3] เป็นการใช้แนวทางทฤษฎีการขัดแย้งทางความคิด (Cognitive dissonance theory) มาจัดโปรแกรม จัดทำเป็น workshop เพื่อให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรม มีความสามารถในการป้องกันความคิดเรื่องรูปร่างในอุดมคติ ป้องกันการเกิดความรู้สึกไม่พึงพอใจในรูปร่างของตนเอง ซึ่งตอนแรกนั้นเขาทำโปรแกรมนี้เพื่อใช้กับนักกีฬาหญิง
ผลในงานนั้นเขาก็บอกว่ามันประสบความสำเร็จนะ แต่... มันยังมีการทดลองซ้ำ(ในทางวิทยาศาสตร์ ถ้าจะบอกว่ามันได้ผลจริงๆ มันต้องทำซ้ำๆ แล้วยังได้ผลเหมือนเดิมอยู่) รวมถึงยังไม่ได้ศึกษาในคนกลุ่มอื่นๆ นั่นแหละครับ ก็เป็นที่มาของการศึกษาในครั้งนี้ ซึ่งทำในกลุ่มนักกีฬาเยาวชน ทั้งชายและหญิง
วิธีการป้องกันปัญหา(ในงานนี้)
เอาละทีนี้มาที่ประเด็นที่น่าสนใจว่าแล้วเขาทำอะไรยังไงบ้าง เพื่อป้องกัน ED ในกลุ่มตัวอย่าง วิธีที่เขาทำก็คือให้ความรู้ทั้งการอบรม และอบรมเชิงปฏิบัติการนะครับ โดยการอบรมครั้งแรก จะเป็นการอบรมให้ความรู้เรื่อง Sport Nutrition ความต้องการพลังงานในกีฬาต่างๆ , พัฒนาการของร่างกาย และประสิทธิภาพทางกาย , ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น เมื่อได้รับพลังงานไม่เพียงพอ (RED-S) และมีกิจกรรมให้ทำโพล
ครั้งที่สองอบรมให้ความรู้ เรื่องการรู้เท่าทันสื่อ (Media literacy) , กลไกของ Social media , การแต่งรูป (retouching) , การวิเคราะห์ ประเมิน ตรวจสอบข้อมูล (Source criticism) และกิจกรรม Body talk (ซึ่งตัวนี้ผมคิดว่าการบำบัดรูปแบบนึง ใช้แนวคิดการเชื่อมโยงร่างกาย จิตใจ และอารมณ์เข้าด้วยกัน โดยการสัมผัสและพูดคุยเพื่อปลดปล่อยความเครียด ผ่อนคลายอารมณ์ และส่งเสริมการรักตัวเอง) แล้วก็มีกิจกรรมให้ทำ
จากนั้นครั้งที่สาม เป็นการทำ Workshop ในหัวข้อรูปร่างในอุดมคติ ในมุมทั่วๆไป และในมุมของกีฬาแต่ละประเภท ว่ามันเป็นยังไง มีที่มาจากไหน แล้วมันมีประโยชน์อะไรในการยึดติดกับรูปร่างอย่างที่ว่า และมีผลเสียยังไงกับการยึดติดรูปร่างแบบที่ว่า แล้วก็มีงานให้ทำ
ครั้งที่ 4 เป็น Workshop หัวข้อ เราจะทำให้ไอ้แนวคิดรูปร่างเชิงอุดมคติที่ว่า ทั้งอุดมคติโดยทั่วไป หรือในทางกีฬาต่างๆ ว่าต้องรูปร่างแบบนี้ถึงจะสมบูรณ์แบบ เพอร์เฟ็ก มันลดลงได้ยังไง เราจะเลิกหมกมุ่นกับมันได้ยังไง เช่นเคย เขาก็จะมีกิจกรรม มีงานให้ทำ
ครั้งที่ 5 เป็น Workshop อีกครั้ง คราวนี้เขาก็ต่อจาก Workshop ครั้งที่แล้ว แต่งานที่ให้ทำก็จะมีเปลี่ยนไป และครั้งที่ 6 เป็น Workshop ครั้งที่ 4 เป็นการเข้าอบรมครั้งสุดท้ายแล้ว หัวข้อก็จะเป็นเรื่อง ให้เปรียบเทียบ ระหว่างเรื่องชีวิตทั่วๆไป กับเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการกีฬา อันนี้ผมไม่แน่ใจว่าเปรียบเทียบในเรื่องอะไรบ้างนะครับ เขาไม่ได้กล่าวถึงละเอียด
ผลจากการศึกษาครั้งนี้
การอบรมและทำ Workshop แต่ละครั้งใช้เวลา 60 นาทีการประเมินผลเขาก็ใช้วิธีประเมินด้วยแบบสอบถามก่อนและหลังเข้าร่วมการอบรมครบทุกครั้งแล้ว แต่ก็ไม่ใช่ว่าทุกคนที่เข้าร่วมเข้าอบรมครบทุกครั้งอ่ะนะครับ ส่วนการประเมินโปรแกรม ผลตอบรับว่าโอเค ดีจุงเบยมีราว 40% หน่อยๆ แล้วโปรแกรมนี้ทำให้เด็กๆเปลี่ยนความคิดเกี่ยวกับตัวเองได้ราว 40% แต่ถ้าดูแยกเพศ เด็กผู้หญิงจะตอบรับมากกว่าผู้ชาย
ที่เหลือเขาก็จะเป็นการอภิปรายประเมินการอบรมของโปรแกรมที่เขาทำขึ้นนะครับ ซึ่งคร่าวๆดูมีผลดี แต่ยังไม่ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงถาวรหลังจากติดตามผลหลังจากนั้นอีก 6 เดือน ที่น่าสนใจก็คือเด็กผู้หญิงตอบรับดีกว่าเด็กผู้ชาย เนื้อหาการอบรมที่มันอบรมและทำกิจกรรมซ้ำๆ หรือคล้ายๆกัน เด็กผู้ชายมองว่าน่าเบื่อ เด็กผู้หญิงมองว่ามันมีประโยชน์
ก็เป็นการศึกษาที่มีเกี่ยวข้องกับทั้งในแง่ของ จิตวิทยา การกีฬา ปัญหาทางความรู้ความเข้าใจด้านโภชนาการ จริงๆในบ้านเรา เท่าที่ผมเองได้ดูในกลุ่มสังคมออนไลน์ ของผู้รักการออกกำลังกาย และพยายามที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเอง ก็พบว่ามีผู้ที่มีปัญหาพฤติกรรมการกินผิดปกติ บางท่านมีปัญหาที่ลงลึกไปยิ่งกว่านั้น ทั้งการตัดสินอาหาร แบ่งแยกอาหารดีอาหารเลว มีพฤติกรรมทำโทษตัวเอง ฯลฯ
ก็นำมาแชร์คร่าวๆไว้เท่านี้นะครับ ใครสนใจในรายละเอียดทั้งของงานนี้ และงานของ Stice และ Shaw ก็ไปดูในรายละเอียดของแต่ละงานได้ หวังว่าจะมีประโยชน์นะครับ
อ้างอิง
- Sundgot‐Borgen, C., Wisting, L., Sundgot‐Borgen, J., Steenbuch, K., Skrede, J. V., Nilsen, K., Stice, E., & Mathisen, T. F. (2024, January 18). The “Young Athlete Body Project”—A pilot study evaluating the acceptability of and results from an eating disorder prevention program for adolescent athletes. International Journal of Eating Disorders. https://doi.org/10.1002/eat.24140
- บัวเพ็ชร, พงศ์พันธ์. (2022, December 23). ทำ IF เสี่ยงต่อการเกิดพฤติกรรมการกินผิดปกติ (Eating disorder). Fat Fighting. https://www.fatfighting.net/article-2022-11-28-intermittent-fasting-describing-engagement-and-associations-with-eating-disorder-behaviors-and-psychopathology/
- Stice E, Shaw H, Becker CB, Rohde P. Dissonance-based Interventions for the prevention of eating disorders: using persuasion principles to promote health. Prev Sci. 2008 Jun;9(2):114-28. doi: 10.1007/s11121-008-0093-x. Epub 2008 May 28. PMID: 18506621; PMCID: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmc2577371/
