บอกก่อนตัวโตๆ ว่าอันนี้ผมนำเสนอจากงานวิจัยชิ้นนี้นะเว้ย ไม่ได้คิดเองเออเอง และแน่นอน ไม่ได้ศึกษาเองอย่างละเอียดเหมือนเขา แต่เห็นว่ามันมีประเด็นที่เขาเขียนแล้วค่อนข้างน่าสนใจ (มาก) เลยนำมาแชร์กัน
![](https://www.fatfighting.net/content/images/2022/07/Screen-Shot-2565-07-24-at-18.51.45.png)
เซโรโทนินเป็นสาเหตุของโรคซึมเศร้า ?
งานนี้เป็น Systematic umbrella review ศึกษาโดย Moncrieff และคณะ (2022) นะครับ [1] โดยเขาพูดถึงสมมุติฐานหรือทฤษฎีที่ว่าโรคซึมเศร้าเนี่ยเกิดจาก เซโรโทนิน (Serotonin) ซึ่งก็ว่ากันแบบนี้มาเป็นทศวรรษๆแล้ว ตั้งแต่ปี 1960 นู๊นน แล้วก็มีตีพิมพ์ในหนังสือ ตำราต่างๆ ทำให้นักวิจัยเชื่อถือ จากนั้นก็มีการศึกษาตามแนวทางนั้นตามกันเรื่อยมา มีการสำรวจพบว่า 80% ของคนทั่ไปเชื่อว่า ซึมเศร้าเกิดจาก "สารเคมีไม่สมดุลย์" (เอาจริงๆผมก็เชื่อมาก่อนนะ OMG)
แล้วจริงๆเป็นแบบนั้นรึเปล่า ?
แต่มันก็มีการตั้งคำถามต่อแนวคิดนี้แหละ เขาก็เลยเริ่มศึกษาแบบ Umbrella จากงานต่างๆ ที่มีออกมาแล้ว เพื่อดูว่ามันมีหลักฐาน ว่าเซโรโทนินเป็นสาเหตุของซึมเศร้า โดยเฉพาะที่ว่าซึมเศร้าเนี่ยมันสัมพันธ์กับการที่เซโรโทนินมีระดับต่ำจริงรึเปล่า วิธีการวิจัยในงานชิ้นนี้ก็เริ่มจากการค้นข้อมูลนะครับ ตรงนี้ ไปดูรายละเอียดที่เขาค้นในงานกันเอาเลย
แต่เกณฑ์คร่าวๆที่เขาเลือกคือเป็นงานแบบ Systematic, meta-analysis, Umbrella review ต่างๆ ที่ศึกษาในคน ไม่เอาการศึกษาในสัตว์ การศึกษามีกลุ่มควบคุม ผลลัพธ์ที่ต้องการต้องมีความชัดเจนกับที่เขาหาคำตอบอยู่ ถ้ามีงานที่เข้าเกณฑ์มากกว่า 5 เขาจะคัดแค่ 5 งานล่าสุด
ผลที่ได้คือ ?
เขาก็รวบรวมงานมาศึกษาอยู่ 17 งาน แล้วก็ศึกษาด้านต่างๆ ทีนี้ตรงส่วนอภิปรายผล เขาก็ว่าไว้ว่าจากงานส่วนใหญ่ ไม่พบว่ามีหลักฐานว่า ในคนที่เป็นซึมเศร้า มีระดับเซโรโทนิน ต่ำกว่าคนที่ไม่ได้เป็น แล้วก็การใช้ tryptophan เพื่อลดระดับเซโรโทนิน ก็ไม่ได้มีผลคงที่ว่ามีผลต่ออารมณ์ที่ลดลงในกลุ่มอาสาสมัคร (ก็แปลว่าลดบ้างไม่ลดบ้าง)
เมื่อดูจากงานที่ศึกษาเกี่ยวกับพันธุกรรม ที่เกี่ยวกับเซโรโทนิน และงานที่เกี่ยวกับตัวรับ (receptor) และตัวพา (SERT) มันก็ไม่ค่อยมี evidence ที่สนับสนุน เขากล่าวว่าทฤษฎีเกี่ยวกับ เคมีเสียสมดุลย์เนี่ย มันทำให้บางคนต้องกินยาไปตลอด ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถออกจากการรักษาได้
![](https://www.fatfighting.net/content/images/2022/07/Screen-Shot-2565-07-24-at-19.03.05.png)
ซึ่งเขาก็ได้พูดถึงการศึกษาไว้หลายงานว่า บางอย่างเป็นผลระยะสั้นแล้ว พอเป็นระยะยาว มันก็มีสิ่งที่ร่างกายชดเชย (compensatory) ต่อการเปลี่ยนแปลงระดับสารเคมีนี้ขึ้นมา ไล่ไปจนถึงสรุปเขาก็บอกว่า หลักฐานต่างๆ ที่เคยศึกษากันสมมุติฐานว่าเซโรโทนินเป็นสาเหตุอ่ะ มันไม่เพียงพอ เขาว่ามันได้เวลาแล้ว ที่ต้องยอมรับกันว่าทฤษฎีเซโรโทนิน มันไม่มีหลักฐานเชิงประจักษ์เพียงพอ
![](https://www.fatfighting.net/content/images/2022/07/Screen-Shot-2565-07-24-at-19.04.40.png)
สรุป
สำหรับเราๆในระดับคนทั่วไปเนี่ย การศึกษานี้ก็เป็นหนึ่งอันที่อาจจะดูไว้เหมือนว่าเป็นข่าวๆนึงอ่ะนะ ที่เหลือที่เป็นเรื่องของการรักษา วิจัย ต่างๆ ก็คงต้องรอให้คนที่เขาเชี่ยวชาญ เขาศึกษาเฉพาะด้าน เขารักษาด้านพวกนี้อยู่ เขาศึกษาและอัพเดตกันอีกที หลังจากนี้อาจจะมีการทบทวน กระบวนการศึกษา การรักษาต่างๆกันมั้ยรึเปล่าก็ไม่รู้เหมือนกันนะครับ
บอกตรงๆว่า นี่ก็ต่างจากไอ้ที่เคยอ่านเคยศึกษามาเหมือนกัน ใครอ่านแล้วคิดเห็นแตกต่างจากที่งานนี้เขาบอกไว้อะไร ก็ไปแย้งเขาเอาเองนะเว้ย ไม่ต้องมาทัวร์ลงตรงผมน่อ
อ้างอิง
- Moncrieff, J., Cooper, R.E., Stockmann, T. et al. The serotonin theory of depression: a systematic umbrella review of the evidence. Mol Psychiatry (2022). https://doi.org/10.1038/s41380-022-01661-0